به گزارش اگزیم نیوز، حدود ده روز از زمان انتشار بیانیه سه وزیر اروپایی در خصوص راه‌اندازی کانال مالی اینستکس (INSTEX) یا همان ساحات می‌گذرد و در این مدت برخی منتقدان تلاش کردند این مسئله را در اذهان عمومی مشخص پررنگ کنند که اتحادیه اروپا شرط کرده که اجرایی شدن INSTEXمنوط به اجرای همان اکشن پلن FATF است.

آنچه که از متن بیانیه مشخص است آنها انتظار دارند نه الزاما که ایران FATF را بپذیرد. در این زمینه نیز تا کنون سه مقام ارشد دیپلماتیک ایران نیز اظهار نظر داشتند و هیچ یک تایید نکردند که چنین شرطی گذاشته شده است.

در این زمینه مجید شاکری اقتصاددان در گفتگو با اگزیم نیوز در پاسخ به این سوال که آیا طرف اروپایی در بیانیه INSTEX  برای اجرایی شدن کانال مالی شرط لازم را در پیوستن ایران به  FATF قرارداده است؟ اظهار داشت: طرفی اروپایی در بیانیه INSTEX ا به طور تلویحی این دو موضوع را به یکدیگر مرتبط دانسته است هر چند که درخود بیانیه به صورت الزامی اینستکس را مرتبط با FATF  ندانسته و تنها انتظار دارد که  FATF مورد پذیرش قرار گیرد. اما به لحاظ فنی و نه ابعاد سیاسی آن در صورتی که ما موضوع خود را با  FATF حل کنیم قرار نیست به آن ملحق شویم و عضو آن شویم بلکه یک اکشن پلن وجود دارد که در آن اعلام شده در صورتی که این موارد انجام نشود این شانس وجود دارد که دوباره به لیست سیاه یا همان اقدام متقابل برگردیم .

وی در مورد اینکه آیا اینستکس می تواند فرصتی برای عبور از تحریم ها وسیگنال مثبتی برای اقتصاد ایران باشد؟ عنوان کرد: ابتدا باید گفت که اینستکس چیزی برخلاف تحریم ها نیست که بتوان از آن به عنوان ابزاری برای عبور از تحریم استفاده کرد. اینستکس به لحاظ منطق مالی موضوع پیچیده ای نیست و یک ساختار تهاتری که به نسبت ناتوان تر از آن چیزی است که در دور قبلی تحریم ها کونلون بانک چین با یوآن برای ایران فراهم کرد. زیرا با توجه به ماهیت بانکی خود فضای گسترده تری برای ارایه خدمات داشت.

این اقتصاد در ادامه افزود: طرف اروپایی تاکید داشته که در ادامه سازوکار کامل تری را برای این کانال تعریف خواهد کرد و درمرحله اول تنها غذا و دارو و در ادامه کالاهای دیگر نیز مورد تجارت قرار می گیرد. آنچه که فعلا به صراحت در بیانیه گفته شده موضوع غذا و دارو است که اینها همان استتثنائات مذکور در قانون تحریمی ترامپ است. بعد از این نیز در صورتی که اروپایی ها و طرف ایرانی بخواهند چیزی بیش از غذا و دارو از این کانال نتیجه بگیرند شاید تا حدودی با تنگناهایی مواجه باشد اما باید منتظر اقدام بعدی طرف اروپایی در این زمینه بود.

شاکری با اشاره به نوع مراودات تجاری بین ایران و اروپا، ابراز داشت: جنس تجارت ما بین ایران و اروپا حتی در زمان برقراری برجام که قیمت ارز که با افزایش های اخیر مواجه نشده بود، این واقعیت را آشکار می کرد که واردات کالای مصرفی و حتی کالای واسطه ای از اروپا برای تولیدکننده و مصرف کننده ایرانی به صرفه نیست. این بالاتر بودن هزینه ها و قیمت تمام شده کالاها در دوره قبلی باعث شد که علی رغم اینکه ما بستانکاری نفتی قابل توجهی داشتیم نتوانستیم حتی با خرید کالاهای مصرفی در خاک اروپا این صرفه اقتصادی را ایجاد کنیم.

این اقتصاددان با بیان اینکه برای جلوگیری از انباشت بستانکاری ایران از اروپا در دوره قبل  تنها دو راه پیش رو بود، گفت: اولین راه این بود که یک سازوکار تدریجی گمرکی با اروپایی ها ایجاد کنیم و به این طریق برای واردات از اروپا ترجیح ایجاد کنیم و مسیردوم این بود که در تامین مالی این واردات یک یارانه سود بدهیم که در عمل راهکار دوم را عملیاتی کردیم. یعنی از طریق تجارت پاریس دیفایننس کردیم  و واردات را با نرخ 2 درصد انجام دادیم که نسبت به مجموع نرخ هایی که در اختیار یک وارد کننده ایرانی عدد خیلی پایینی به حساب می آمد اما باز هم چندان نتیجه بخش نبود.

وی با تصریح براینکه باید به این نکته توجه داشت که طرف اروپایی اینستکس را ممزوج یا همراه با تضمین خرید نفت نکرده است، ابراز داشت: در اینستکس ما باید یک خالص بستانکاری داشته باشیم برای دریافت غذا و دارو از اروپا، یعنی باید یک نفتی را به فروش برسانیم تا پول آن از طریق اینستکس تبدیل به کالاهای مورد نیاز شود. در این زمینه با وجود اینکه معافیت هایی برای چند کشوراروپایی وجود داشته از این قاعده استفاده نشده است و تنها یک ایده مطرح شده و آن این است که ایران به شرق آسیا نفت صادر کند یعنی به چین و هند که دغدغه های تحریمی کمتری دارند و این کشورها نیز به اینستکس بپیوندند و با انتقال این بستانکاری در کانال، ایران بتواند از این محل خرید کالاهای مورد نیاز خود را از اروپات انجام دهد .

شاکری با بیان اینکه باید زوایای تک کانال شدن تجارت ایران با اروپا با راه اندازی اینستکس مورد بررسی قرار بگیرد، اذعان داشت: نکته ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که چرا طرف چینی، هندی و یا کره ای باید بپذیرد که از ما نفت بخرد و ما با پول آن از طرف اروپایی واردات انجام دهیم ؟ براین اصل اینستکس در ذات خود دارای تناقضات نهادی جدی است. اگر ما یک استراتژی کلان در این زمینه داریم که براساس آن بر فرض تعدادی دسترسی های آزاد در جاهای دیگر برای خودمان ایجاد کرده ایم و اکنون می خواهیم  واردات غذا و دارو را از طریق اینستکس انجام دهیم که از ظرفیت دسترسی آزاد برای موارد دیگر استفاده شود قابلیت های این کانال می تواند مورد بررسی و تامل قرار گیرد.

وی در تعریف اقدام متقابل یادآورشد که این امر در پاراگراف 20 توصیه شماره 10 عمومی FATF و نه اکشن پلن ویژه ایران و توصیه شماره 19 از FATF که می گوید نیاز است که تراکنش ها رصد شود و از یک حدی به بالاتر در زمان تصفیه نیاز است که مدیربانک نیز حضور داشته باشد ضمن اینکه منشا پول نیز باید مشخص باشد که دراین زمینه منشا پول مشخص است یعنی پول نفت یا پول پتروشیمی ایران است و مصارف آن نیز چون می خواهد به مصرف غذا و دارو برسد کاملا شفاف است و مشخص است که ذینفع نهایی کیست؟ ضمن اینکه در اینستکس ساختار تهاتری است و ارتباطی با بانک ندارد که این دغدغه وجود داشته باشد که ریسک پولشویی وجود دارد . بنابراین FATF و اینستکس هیچ ربط فنی با یکدیگر ندارند.